Zaświadczenie A1 – Kontrola ZUS prawidłowości wystawienia druku A1

Aktualizacja 18 maja 2021

zaświadczenie A1 kontrola ZUS

Postępowanie wyjaśniające przed ZUS-em w sprawie prawidłowości wystawienia druku A1 zmierza do zbadania czy prowadząc działalność za granicą stosowaliśmy się do deklarowanych we wniosku o A1 “parametrów” naszej zagranicznej działalności. Każdy kto starał się o zaświadczenie A1 – bez znaczenia czy chodzi o art. 12 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004, czy art. 13. ust. 2 Rozporządzenia 883/2004 – doskonale wie, że niemożliwe jest przewidzenie np. adresu miejsca pobytu za granicą, adresu miejsca wykonywania działalności, okresu pracy za granicą, osoby naszego kontrahenta, itp. Mimo to informacje te musimy zawrzeć już we wniosku o druk A1, przez co później, w okresie obowiązywania zaświadczenia A1 musimy zachować szczególną czujność.

Należy pilnować, aby zmiana sytuacji naszej zagranicznej działalności została uwidoczniona w wydanym dla nas formularzu A1. Odbywa się to poprzez złożenie wniosku o korektę druku A1, o którym pisałem tutaj.

Postępowanie kontrolne przed ZUS – kto wszczyna?

Postępowanie kontrolne przed ZUS otrzymanego przez nas zaświadczenia A1 prowadzone jest przez ZUS z urzędu lub na wniosek zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej (zagraniczny odpowiednik ZUS). Zakład ubezpieczeń państwa, w którym wykonywana jest praca, zwraca się z wnioskiem do ZUS o przeprowadzenie kontroli prawidłowości wystawienia zaświadczenia A1, kierując się interesem budżetowym własnego państwa. W interesie zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej jest bowiem, aby składki na ubezpieczenie społeczne od naszej zagranicznej działalności były odprowadzane w państwie wykonywania pracy zgodnie z zasadą lex loci laboris.

Z kolei w ekonomicznym “interesie” naszego ZUS leży utrzymanie w mocy wydanego zaświadczenia A1. Jego anulowanie spowodowałoby bowiem konieczność zwrotu przez ZUS wpłaconych przez nas składek i objęcie nas ubezpieczeniem społecznym państwa, w którym wykonywaliśmy działalność. Nie łudźmy się jednak, że z tego względu możemy liczyć na taryfę ulgową w prowadzonym przez ZUS postępowaniu wyjaśniającym.

Kontrola ZUS – krok po kroku

Kontrola ZUS-u rozpoczyna się od wysłania do przedsiębiorcy delegującego pisemnej informacji o wszczętym postępowaniu. W piśmie tym ZUS żąda od nas, w zależności od konkretnej sytuacji, przedłożenia odpowiednich dokumentów oraz udzielenia odpowiedzi na kilka/kilkanaście pytań. Rodzaj dokumentów oraz treść pytań będą uzależnione od wątpliwości jakich nabierze ZUS lub instytucja zagraniczna co do danych zawartych w naszym zaświadczeniu A1.

Kontrola zaświadczenia A1 z art. 12 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004

Jeśli dysponowaliśmy drukiem A1 z art. 12 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004 (uprawniającym do wykonywania działalności w jednym państwie za granicą do maksymalnie 24 miesięcy) ZUS będzie pytał m.in. o okres i ciągłość pobytu w Polsce i za granicą, miejsce wykonywania pracy w okresie obowiązywania formularza A1, nasze miejsce zamieszkania i ośrodek interesów życiowych, adres pobytu za granicą, dane naszych kontrahentów, przerwy pomiędzy kolejnymi drukami A1, itp.

Instytucje zagraniczne często kwestionują fakt prowadzenia działalności gospodarczej w kraju delegowania, zarzucając że nasza praca za granicą w rzeczywistości ma charakter pracy najemnej w oparciu o umowę o pracę. Dzieje się tak w szczególności wtedy, gdy świadczymy usługi za granicą tylko na rzecz jednego kontrahenta. Dodatkowo wątpliwości te nasilają się, gdy tym kontrahentem jest nasz były pracodawca. W takim przypadku ZUS będzie pytał o rzeczy, które odróżniają stosunek pracy od działalności gospodarczej. Musimy wykazać, że staraliśmy się pozyskiwać za granicą innych kontrahentów, reklamowaliśmy się w różnych miejscach, działalność zagraniczna odpowiadała co do przedmiotu
działalności polskiej, byliśmy niezależni przy wykonywaniu usług, kontrahent nie wydawał nam poleceń, itp.

W trakcie kontroli warto również udowodnić, że w Polsce jest nasze centrum interesów życiowych, tutaj mamy rodzinę oraz tutaj podejmujemy aktywności poza zarobkowe.

Kontrola zaświadczenia A1 z art. 13 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004

W przypadku kontroli prawidłowości uzyskania zaświadczenia A1 z art. 13 ust. 2 Rozporządzenia 883/2004 ZUS będzie żądał dokumentów i informacji potwierdzających spełnienie przez okres obowiązywania druku A1 warunków otrzymania tego rodzaju zaświadczenia. Warunki te dotyczą:
a) obrotu,
b) czasu pracy,
c) liczby świadczonych usług.
Wszystkie te wartości powinny stanowić co najmniej 25% ogólnego przychodu, czasu pracy oraz liczby świadczonych usług. W celu zbadania tych okoliczności ZUS żąda przedłożenia faktur, księgi przychodów i rozchodów, harmonogramów czasu pracy do poszczególnych faktur.

Gdy nie spełniamy powyższych warunków, ZUS będzie pytał o okoliczności, dzięki którym w dalszym ciągu możemy uratować naszą “a jedynkę”.

Jeśli bowiem:

a) rozmiar działalności w Polsce nie stanowi przynajmniej 25 % ogólnej działalności,
b) działalność w Polsce jest większa niż 5 % (próg marginalności) ogólnej działalności,

w dalszym ciągu możemy opłacać składki w Polsce pod warunkiem, że nasze „centrum zainteresowania” znajduje się w Polsce.

Aby to wykazać, ZUS będzie pytał m.in. o okresy pobytu w Polsce i za granicą, charakter tych pobytów, miejsce zamieszkania, osoby z którymi przebywamy za granicą, miejsce zamieszkania naszej rodziny, dane naszych polskich kontrahentów. Musimy udowodnić jak najściślejsze związki z Polską. Dobrze gdy w Polsce zamieszkuje nasza rodzina, prowadzimy tu działalność niezarobkową (np. udzielamy się społecznie), spędzamy tutaj czas poza pracą za granicą.

Należy zwrócić uwagę na realność wykonanych w Polsce usług.

Koniec kontroli – co dalej?

W przypadku gdy uda nam się wykazać, że w okresie wydanych nam zaświadczeń A1 spełnialiśmy warunki do ich otrzymania, a które deklarowaliśmy we wnioskach, nie powinniśmy się obawiać żadnych negatywnych konsekwencji. Jeżeli natomiast przekazane przez nas w trakcie kontroli informacje wykażą rozbieżności pomiędzy danymi widniejącymi na druku A1 a rzeczywistym przebiegiem delegowania naszej działalności, konieczne może okazać się:
a) złożenie wniosku o zmianę (korektę) danych w zaświadczeniu A1,
b) złożenie wniosku o zawarcie porozumienia wyjątkowego.

Anulowanie zaświadczenia A1

W szczególnych przypadkach, gdy kontrola wykaże, że:
a) dowody bądź oświadczenia złożone przez wnioskodawcę na potrzeby wydania zaświadczenia A1 były niezgodne ze stanem faktycznym,
b) doszło do zmiany okoliczności, na podstawie których wydano zaświadczenie A1, czego nie można sanować wnioskiem o korektę zaświadczenia,
ZUS wyda decyzję o anulowaniu zaświadczenia A1.

Decyzja o anulowaniu zaświadczenia A1 zapada na podstawie art. 5 ust. 1 i 2 Rozporządzenia nr 987/2009 oraz przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Uchylenie zaświadczenia A1 powoduje szereg dolegliwych konsekwencji:
– wyłączenie Cię z polskiego systemu zabezpieczenia społecznego z okresem wstecznym, co z kolei powoduje konieczność złożenia odpowiednich dokumentów ubezpieczeniowych,
– konieczność zgłoszenia Cię do systemu zabezpieczenia społecznego innego państwa oraz opłacenie składek na ubezpieczenie społeczne za okres wsteczny wraz z odsetkami,
– konieczność ewentualnego zwrotu otrzymanych świadczeń.

 

Ze względu na złożoność postępowania kontrolnego w sprawie prawidłowości wystawienia zaświadczenia A1 oraz doniosłość jego wyników dla twojej sytuacji, wskazane jest skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. Przebrnięcie przez postępowanie kontrolne przy fachowej pomocy może przyczynić się do zaoszczędzenia czasu, stresu, pieniędzy oraz niepotrzebnych wizyt w urzędach.

Click to rate this post!
[Total: 7 Average: 4.3]