Aktualizacja 18 maja 2021
Wiele osób boryka się z problemem, co zrobić w kwestii ubezpieczeń społecznych w sytuacji, gdy posiada się zarejestrowaną w Polsce firmę i jednocześnie podejmuje zatrudnienie za granicą. Czy należy w takiej sytuacji wyrejestrować działalność gospodarczą? A może wystarczy ją tylko zawiesić? Czy należy opłacać polski ZUS? Jakie wiążą się z tym formalności? Czy potrzebne jest zaświadczenie A1?
Odpowiedź na powyższe pytania należy zacząć od przytoczenia odpowiednich przepisów prawa.
Spis treści
Firma i umowa o pracę w Polsce
Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1 i art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu) podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej prowadzą pozarolniczą działalność gospodarczą. Osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega ubezpieczeniom społecznym od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia jej zaprzestania. Wyłączeniu spod ubezpieczeń podlega również osoba w okresie zawieszenia działalności.
W myśl przepisów art. 9 ust. 1 ww. ustawy, osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, spełniające jednocześnie warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi z innych tytułów (np. działalność gospodarcza) są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy. Warunkiem jest jednak, że wynagrodzenie z umowy o pracę w przeliczeniu na okres miesiąca jest równe przynajmniej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Z analizy powyższych przepisów wynika, że prowadząc firmę i będąc zatrudnionym w Polsce na podstawie umowy o pracę, podlega się obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tylko z tytułu umowy o pracę. W sytuacji tej nie trzeba opłacać obowiązkowych składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.
Firma w Polsce, umowa o pracę za granicą
Jak jednak wygląda sytuacja w przypadku, gdy posiadając firmę w Polsce podejmujemy zatrudnienie za granicą?
Odpowiedź na to pytanie przynosi Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 883/2004 z dnia 28 kwietnia 2004 r. Zgodnie z art. 13 ust. 3 tego rozporządzenia : Osoba, która normalnie wykonuje pracę najemną i pracę na własny rachunek w różnych Państwach Członkowskich podlega ustawodawstwu Państwa Członkowskiego, w którym wykonuje swą pracę najemną.
Oznacza to że, będąc zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w kraju UE, EOG, lub Szwajcarii i posiadając równocześnie firmę w Polsce, podlega się ubezpieczeniom społecznym tylko w kraju zatrudnienia. W takiej sytuacji nie ma obowiązku opłacania w Polsce żadnych składek (ani na ubezpieczenie społeczne, ani na zdrowotne).
Firma w Polsce, praca za granicą. Jakie formalności w ZUS? Czy potrzebujesz zaświadczenia A1?
Przedstawiona powyżej zasada podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tylko w kraju zatrudnienia, nie zwalnia jednak od spełnienia formalności przed ZUS-em.
- W pierwszej kolejności należy dokonać w ZUS-ie wyrejestrowania siebie jako płatnika składek. Należy to zrobić na formularzu ZUS ZWUA podając kod 600.
- Do formularza należy dołączyć oświadczenie o podjęciu zatrudnienia zagranicą jako przyczynę wyrejestrowania.
- Niezbędnym dokumentem do wyrejestrowania jest również dostarczenie do ZUS zaświadczenia A1.
Zaświadczenie A1 za granicą
W celu uzyskania zaświadczenia A1 za granicą należy złożyć odpowiedni wniosek do instytucji ubezpieczeniowej kraju zatrudnienia. Dokument ten poświadcza podleganie przez daną osobę ubezpieczeniom społecznym w kraju świadczenia pracy. Z doświadczenia klientów wiem, że uzyskanie takiego zaświadczenia za granicą bywa problematyczne. Wynika to często z barier językowych, nieznajomości zagranicznych procedur, wielości instytucji ubezpieczeniowych. W wielu państwach utrudnienie dotyczy obowiązku złożenia wniosku o druk A1 w wersji elektronicznej. Czynność taka musi być z reguły poprzedzone założeniem konta na odpowiedniej platformie usług administracji elektronicznej.
Kłopotem w sprawnym uzyskaniu zaświadczenia A1 za granicą jest również zidentyfikowanie właściwego urzędu. Zdarza się, że instytucje odsyłają interesantów od urzędu do urzędu. Wynikać to może z nieznajomości przez zagranicznych urzędników regulacji prawnych dotyczących zaświadczenia A1.
W takich sytuacjach warto skorzystać z profesjonalnej pomocy, co pozwoli na zaoszczędzenie cennego czasu i jeszcze cenniejszych nerwów.
